Pridd – Theatr Genedlaethol Cymru

O dan gyfarwyddyd artistig Arwel Gruffydd mae Theatr Genedlaethol Cymru wedi llwyfannu cynyrchiadau sy’n gwthio ffiniau dramatig, gan lwyddo i greu trafodaeth, edmygedd a chynnwrf ym myd y ddrama Gymraeg. “Pridd” gan Aled Jones Williams ydy’r ddrama ddiweddaraf i deithio theatrau Cymru, ac yn wir mae hi’n ddrama gynhyrfus, sy’n sbarduno trafodaeth gydag actio a chyfarwyddo sy’n llwyr haeddu edmygedd y gynulleidfa.

            Wrth gerdded i mewn i’r gofod perfformio yn Y Llwyfan yng Nghaerfyrddin roedd y naws oeraidd a grewyd gan y goleuo glas yn deimlad anghyfforddus iawn, ac o ystyried mai drama am glown ydy “Pridd” roeddwn i’n nerfus iawn o ymddangosiad yr unig gymeriad o fewn y ddrama, Handi Al.  Pan bylodd y golau a dechreuodd y gerddoriaeth iasol doedd dim cysur i’w gael o guddio yn nhywyllwch y gynulleidfa a phan gododd golau gwan arnom cawsom ninnau’r gynulleidfa ein cynnwys fel cyfranogwyr yn y ddrama. Dwi ddim yn un sy’n hoffi “audience participation” ond roedd yr elfen o ddefnyddio’r gynulleidfa bron fel propiau yn ychwanegu tensiwn a theimlad anesmwyth i haenau seicolegol y ddrama.

            Cyfarwyddwyd y ddrama gan Sara Lloyd, a rhaid llongyfarch ei chreadigrwydd a’i pharodrwydd i fynd yn erbyn cyfarwyddyd confensyniol sydd i’w weld yn y rhan fwyaf o ddramau un cymeriad. Roedd y cyfuniad o driciau clown, meim a’r defnydd hollol unigryw o falwniau yn anhygoel ac yn creu darlun byw o stad meddwl Handi Al; gyda’r dirywiad ym mrwdfrydedd ac elfen gomedi ei gymeriad wrth i’r ddrama ddatblygu yn arbennig o effeithiol.

Wrth ystyried yr actio a’r clownio, nid tasg hawdd ydy cynnal cymeriad a deialog mor gyflym a chymleth am gymaint o amser heb adael y llwyfan. Llwyddodd Owen Arwyn i gynnal a chreu cymeriad dwys ac aml ochrog anhygoel o ddiddorol drwy gydol y perfformiad, heb golli ffocws ar ddatblygiad ei gymeriad unwaith. Teimlaf fod Owen Arwyn wedi gwneud un o berfformiadau gorau ei yrfa fel “Handi Al”; ac am yr awr honno yn gwylio’r perfformiad yn Y Llwyfan nid Owen Arwyn roeddwn i’n ei weld, ond Handi Al a’i holl broblemau a’i ddyheuadau yn fyw o flaen fy llygaid.

            Mae Aled Jones Williams yn ddramodydd sy’n hawdd i’w gymharu â ‘Marmite’, gyda sawl drama a thema amlwg yn aml yn creu trafodaeth ddadleuol. Roedd y cyfeiriadau crefyddol o fewn strwythur y ddrama braidd yn rhy ddadleuol i mi a dwi’n sicr y bydd yr elfen yma yn creu cynnwrf mewn sawl cynulleidfa. Ond, rhaid cyfaddef i mi fwynhau’r ddrama fel cyfanwaith ac roedd y diweddglo yn uchafbwynt dramatig a dirdynnol iawn gyda’r actio a’r effeithiau technegol yn cyd-weithio i greu perfformiad hollol wefreiddiol. Unwaith eto, mae’r Theatr Genedlaethol wedi llwyddo i greu cynhyrchiad hollol wych sy’n werth ei weld.

Dafydd Llyr